Muzyczne punkty programu na festiwalu Re:tradycja – Jarmark Jagielloński

Muzyka jest jednym z głównych filarów Festiwalu Re:tradycja – Jarmark Jagielloński. Zarówno tę polską, jak i zagraniczną odnajdziemy w programie w formie koncertów czy warsztatów. Od kilku lat festiwalowi towarzyszy specjalna produkcja muzyczna – koncert re:tradycja, który w tym roku otworzy festiwalową scenę muzyczną. Publiczność podczas trzech dni będzie miała okazję posłuchać muzyki z różnych stron świata, a to za sprawą takich zespołów jak Pauanne, US Orchestra, Ævestaden, Light in Babylon czy Fanfara Station. Nie zabraknie również polskiej muzyki tradycyjnej i tej inspirowanej tradycją. Wystąpi również zespół Zawierucha, a podczas nocnej potańcówki usłyszymy Orkiestrę Jarmarku Jagiellońskiego oraz kapele Odloty, Napięcie i Kapelę Romana Wojciechowskiego.

Festiwal Re:tradycja – Jarmark Jagielloński odbędzie się w dniach 19–21 sierpnia 2022 r.

Podczas trzech muzycznych dni festiwalowych zespoły będą występować na scenie głównej, umiejscowionej po raz pierwszy na Błoniach pod Zamkiem oraz w kameralnej przestrzeni Bazyliki oo. Dominikanów.

fot. Mikromomenty Marianna Łakomy

PIĄTEK (19.08)
20.00 | Koncert re:tradycja | Scena Festiwalu, Błonia pod Zamkiem

Festiwal otworzy kolejna odsłona muzycznej produkcji re:tradycja, która zakłada łączenie wykonawców znanych szerszej publiczności z artystami reprezentującymi świat muzyki i śpiewu tradycyjnego. W tym roku muzycy zaproszeni do stworzenia projektu zabiorą Państwa w miejsca, w których stykają się i przenikają sąsiadujące ze sobą kultury – polska, ukraińska i białoruska.

Tematem koncertu są mosty międzykulturowe i międzygatunkowe. Repertuar tworzy splot pieśni religijnych, obrzędowych, tanecznych oraz miłosnych. Koncert utkany jest z utworów wykonywanych w różnych językach (ukraiński, białoruski, polski, staroruski) i z różnych porządków – boskich i ziemskich, magicznych i powszechnych, rytmicznych oraz śpiewanych ad libitum. Każda kolejna pieśń, wykonana w czasie tego szczególnego wieczoru, doda coś do poprzednich utworów, wchodząc ze sobą w dialog, rozwijając tematy muzyczne lub tekstowe.

Za opracowanie merytoryczne koncertu odpowiada Maniucha Bikont, która zaprosiła do współpracy kontynuatorki tradycji wokalnych z terenów Polski, Ukrainy i Białorusi. Są to Tetiana Sopiłka (wraz z córkami – Anną i Marią Zaczykiewicz), Nasta Niakrasava, Daria Butskaya oraz Julita Charytoniuk. Wystąpią one na scenie z podlaską mistrzynią śpiewu tradycyjnego, panią Wierą Niczyporuk z Malinnik oraz Męskim Zespołem Muzyki Cerkiewnej „Katapetasma”. Będzie to spotkanie bogatego i różnorodnego świata śpiewu z silnym zespołem instrumentalnym, za którego przygotowaniem stoi Bartosz Weber, niegdyś mózg grupy Baaba, elektronik i gitarzysta z mocnym zacięciem perkusyjnym. Zaprosił on do muzycznej współpracy Miłosza Pękalę, perkusjonistę o klasycznym wykształceniu, z którym tworzy duet MIR, Michała Fetlera, który w grupie Polmuz ujmuje muzykę ludową w sposób współczesny oraz Wojciecha Traczyka, który na co dzień gra z Gabą Kulką, nie stroni od awangardy, jest też autorem zaskakującej płyty pt. „Dziękuję, Dobrze”. Wszyscy oni, wykorzystując swoją wrażliwość, stworzą aranżacje tematów wniesionych do koncertu przez śpiewaczki i śpiewaków.

21.30 | Koncert US Orchestra | Scena Festiwalu, Błonia pod Zamkiem

US Orchestra, czyli Ukraińska Silska Orchestra, nawiązuje swoją nazwą do kapel zakładanych przez ukraińskich emigrantów w Ameryce na początku XX wieku. Troje młodych muzyków wykonuje repertuar emigrantów z Galicji i Podola, który zachował się dzięki nagraniom publikowanym w USA w latach 20. i 30. ubiegłego stulecia. Wśród utworów, które usłyszymy podczas koncertu, nie zabraknie także melodii tanecznych pochodzących od kapeli z miejscowości Dykańka, leżącej na Połtawszczyźnie. Skład ten tworzyli urodzeni pod koniec XIX wieku dwaj skrzypkowie i towarzyszący im bębnista. US Orchestra odtwarza ten układ instrumentalny, zachowując dawne techniki gry i energię muzyki tanecznej oraz dokonując własnych interpretacji dawnego repertuaru. Kapela opracowała także walce pisane specjalnie dla orkiestr dętych na początku XX wieku. Nowy repertuar stał się wtedy na tyle popularny, że zaczął być wykonywany także przez kapele tradycyjne, co stanowiło nie lada wyzwanie – muzyka rozpisywana oryginalnie na całe orkiestry była odgrywana przez kilkuosobowe składy wiejskich muzyków. Kapela występuje w składzie: Yaryna Dron (skrzypce), Andrii Levchenko (basy, bębenek), Serhii Postolnikov (skrzypce).

SOBOTA (20.08)
19.30 | Koncert Zawierucha, Pauanne | Scena Festiwalu, Błonia pod Zamkiem

Zespół Zawierucha to wierna kontynuacja tradycji skrzypcowej z Polski centralnej i to w podwójnym uderzeniu. Trzon składu tworzą bowiem dwaj utalentowani skrzypkowie nurtu kontynuatorów muzyki tradycyjnej – Kacper Malisz i Marcin Drabik. Zdobywcy folkowych laurów, z podwójnym Grand Prix festiwalu Polskiego Radia „Nowa Tradycja” na czele. Zespół cechuje wirtuozeria gry, smak muzyczny oraz wierność tradycji skrzypcowej. Są one poparte wieloletnimi naukami Marcina Drabika u wiejskich mistrzów muzyki skrzypcowej, takich jak Jan i Piotr Gaca, Jan Kmita czy Tadeusz Jedynak. Kacper Malisz wywodzi się z rodziny od pokoleń związanej z muzyką, nie tylko podtrzymującej tradycję, ale na jej kanwie tworzącej także własne kompozycje. Całość brzmienia kapeli podparta jest doskonałą sekcją perkusji (Kamil Siciak) i kontrabasu (Michał Aftyka), co w połączeniu z nowoczesnymi aranżacjami sprawia, że tradycyjna muzyka brzmi niezwykle interesująco.

W głębinach lasów Finlandii wciąż drzemią pogańskie duchy – zespół Pauanne postanowił wybudzić je ze snu. Badania archiwalne prowadzone przez to trio odkrywają bogactwo pieśni dawno zaginionej, niechrześcijańskiej tradycji fińskiej muzyki ludowej. To historie o zaklęciach i przekleństwach, snach pasterzy, XVII-wiecznych polowaniach na czarownice i magicznych, żelaznych ogrodzeniach dających odpór najeźdźcom. Skrzypaczka Kukka Lehto oraz grający na organach Hammond Tero Pennanen zbierają, aranżują oraz komponują repertuar grupy, podczas gdy perkusista Oskari Lehtonen dodatkowo wzmacnia go rytmicznie.
Grupa Pauanne jest zafascynowana „oburzającymi przekonaniami” przeszłości – jej uprzedzeniami, paranoją, lękiem przed obcymi czy historiami prześladowania kobiet. W swoich piosenkach i teledyskach zespół pokazuje, że cechy te, choć skryte za współczesnym odzieniem, są nadal żywe i aktualne. Pauanne w swoich utworach wykorzystuje nagrania archiwalne fińskiej muzyki tradycyjnej.

22.30 | Potańcówka | Orkiestra Jarmarku Jagiellońskiego, Kapela Romana Wojciechowskiego, Kapela Napięcie, Kapela Odloty | Scena Festiwalu, Błonia pod Zamkiem

Festiwalowy dzień zakończy potańcówka, podczas której do tańca zagrają kapele wiejskie i zespoły składające się z uczennic i uczniów muzyków tradycyjnych. Tańce otworzy występ Orkiestry Jarmarku Jagiellońskiego, która już od kilku lat jest gospodarzem festiwalowych potańcówek. Orkiestra pod koniec 2021 roku wydała swoją płytę „Sesja otwarta”, która jest zapisem nie tylko melodii, ale i doświadczeń wypracowanych od początku istnienia zespołu. Podczas festiwalu zostanie zrealizowana także otwarta próba Orkiestry, do której będą mogli dołączyć chętni miłośnicy muzyki tradycyjnej. Podczas potańcówki zagra również Kapela Romana Wojciechowskiego z Tomaszowa Mazowieckiego oraz Kapela Odloty i Kapela Napięcie.

NIEDZIELA (21.08)

14.00 | Koncert Ævestaden | Bazylika oo. Dominikanów, Złota 9
Ævestaden to działające w Oslo norwesko-szwedzkie trio, które gra zarówno muzykę tradycyjną, jak i kompozycje współczesne. Liry, skrzypce, drumla, kantele, śpiew i elektronika harmonizują ze sobą w specyficznym pejzażu dźwiękowym. Wykonywane przez zespół utwory mówią o świadomości i podświadomości, tym, co świeckie i święte, o życiu i śmierci. Zespół tworzą Eir Vatn Strøm, Levina Storåkern i Kenneth Lien – troje multiinstrumentalistów. Ich wariacje instrumentalne przynoszą unikalny efekt dźwiękowy, w którym ponadczasowe harmonie i warstwy minimalistycznych motywów łączą się, tworząc otwartą, nastrojową przestrzeń. Eksplorując możliwości swoich instrumentów, muzycy tworzą aranżacje, które rzucają wyzwanie oczekiwaniom słuchaczy. Ævestaden inspiruje się współczesną norweską sceną muzyki tradycyjnej, dla której ważne są eksperymenty oraz poszukiwania innowacji. Muzycy już od momentu poznania się wiedzieli, że chcą łączyć swoje indywidualne ekspresje we wspólną, nową i awangardową formę. Podczas koncertu usłyszymy połączenia psalmów tradycyjnych i współczesnych kompozycji stworzonych przez występujących muzyków.

15.00 | Wydarzenie towarzyszące | Muzyczna podróż przez pokolenia – Joszko Broda | Wieża Trynitarska | Organizator – Stowarzyszenie Anthill
„Muzyczna podróż przez pokolenia” to seria koncertów organizowanych przez Stowarzyszenie Anthill, a wykonywanych przez trębaczy grających na tarasie widokowym Wieży Trynitarskiej – najwyżej położonego punktu widokowego w Lublinie. Chcemy ułatwić mieszkańcom Lublina dostęp do kultury, przybliżać muzykę i sztukę. Artyści grają na żywo, kierując instrumenty w cztery strony świata, a wykonywane utwory są słyszalne przez każdego przechodnia i turystę w centrum Lublina. Hasło projektu brzmi: „O 15.00 spójrz na Wieżę Trynitarską”.
21 sierpnia, o godzinie 15.00, zagra dla mieszkańców Joszko Broda. Muzyk urodził się w 1972 roku w Istebnej – wsi położonej w Beskidzie Śląskim. Od najmłodszych lat, podpatrując mistrzów muzyki źródłowej: ojca – muzyka Józefa Brodę, a także grającego na instrumentach beskidzkich Jana Sikorę „Gajdosza”, zdobywał niepowtarzalny warsztat gry na wielu instrumentach ludowych (m.in. drumli, okarynie, fujarach – postnej, sałaskiej, pięciootworowej, sześciootworowej, rogach, trąbicie, skrzypcach, gajdach beskidzkich, kozie podhalańskiej, a także na tak niezwykłych instrumentach jak liść, słomka czy trzcina). Już w wieku czterech lat zaczął koncertować u boku ojca w Polsce i za granicą. Dziś trudno zliczyć zagrane przez Joszkę koncerty, odbyte tournée, współtworzone projekty i zespoły, przeprowadzone warsztaty artystyczne dla dzieci i młodzieży, wydane płyty, zdobyte nagrody. Swój sukces artystyczny Joszko zawdzięcza nie tylko talentowi muzycznemu i ogromnemu wysiłkowi włożonemu w doskonalenie własnych zdolności, ale przede wszystkim pochodzeniu i kulturze, w której się wychował. Muzyka źródłowa, która powstała w kręgu kulturowym Karpat, stanowi naturalne i wciąż bijące źródło inspiracji Joszka Brody.

19.30 | Koncerty | Light in Babylon, Fanfara Station | Scena Festiwalu, Błonia pod Zamkiem
Projekt Light in Babylon jest fuzją różnych narodowości i kultur. Wokalistka i autorka tekstów –Michal Elia Kamal – jest Izraelką z pochodzeniem irańskim, Metehan Çiftçi grający na santurze pochodzi z Turcji, a gitarzysta, Julien Demarque, jest Francuzem. Dzięki sile i otwartości oraz różnorodnym wpływom muzycznym i zebranym doświadczeniom stworzyli oni oryginalną, kolorową mieszankę swoich wewnętrznych głosów, które zabierają słuchaczy w podróż po Bliskim Wschodzie i nie tylko. Roots Magazine napisał o muzyce zespołu: Święto kosmopolitycznych tradycji zarówno Stambułu, jak i sefardyjskiej społeczności żydowskiej oraz kolejny przykład wspaniałej muzyki, która pochodzi ze wschodniej części Morza Śródziemnego.

Fanfara Station to trio, które łączy w sobie energię orkiestry dętej, elektroniki, perkusji i północnoafrykańskiego śpiewu. Fanfara Station wprowadza słuchaczy w trans za pomocą dźwięków instrumentów dętych połączonych z północnoafrykańską sekcją rytmiczną i tanecznym pulsem muzyki elektro. Atmosferę tę tworzy trzech muzyków, którzy wykorzystując dostępne im instrumenty i narzędzia, na bieżąco tworzą sample i umiejętnie je loopują. Marzouk Mejri wniósł do grupy inspirację tunezyjską orkiestrą dętą swojego ojca. Urodzony w Kanadzie Charles Ferris odpowiada za zapętlanie improwizowanych motywów, a mistrz programowania, Ghiaccioli e Branzini, steruje dynamiką tego, co podczas gry zespołu dzieje się na tanecznym parkiecie. Fanfara Station to kolaż muzyki migrującej wokół basenu Morza Śródziemnego, kultury afrykańskiej diaspory i starożytnych kontaktów Europy z Bliskim Wschodem, regionem Maghreb, a nawet z obiema Amerykami.

W ramach festiwalu odbędzie się również sesja otwarta Orkiestry Jarmarku Jagiellońskiego, czyli zawsze ciesząca się dużym zainteresowaniem próba Orkiestry, do której będą mogli dołączyć chętni miłośnicy muzyki tradycyjnej. Zapraszamy również na muzyczne spotkanie warsztatowe z Kapelą Romana Wojciechowskiego. Kapela skupia się na tradycjach muzycznych regionu opoczyńskiego i rawsko-opoczyńskiego, wykonując muzykę do tańca. Wirtuozeria i energia wykonania, szczególnie regionalnych oberków, przyciąga na parkiet całe rzesze tancerzy. W 2017 r. Kapela Romana Wojciechowskiego wystąpiła w naszej festiwalowej produkcji koncertowej re:tradycja wraz z Michałem Urbaniakiem. W 2022 r. otrzymała nagrodę im. Oskara Kolberga za zasługi dla kultury ludowej – jedno z najwyższych odznaczeń przyznawanych twórcom tradycyjnym..

Zaplanowane są także warsztaty śpiewu tradycyjnego prowadzone przez Tetianę Sopiłkę oraz warsztaty śpiewacze z Wierą Niczyporuk i Julitą Charytoniuk.

Tetiana Sopiłka – ukraińska wokalistka, etnomuzykolog, pedagog. Absolwentka i wieloletni pracownik naukowy Akademii Muzycznej im. Piotra Czajkowskiego w Kijowie. Jest członkinią powstałego w 1979 roku ukraińskiego zespołu „Drewo” skupiającego wykonawców i badaczy muzyki tradycyjnej, a także założycielem i liderem warszawskiego zespołu „Dziczka” (powstałego w 2006 roku). Od 1991 roku jeździ po wsiach Ukrainy zbierając oryginalne, archaiczne pieśni i informacje o obrzędach i rytuałach. Fascynuje ją głównie folklor Ukrainy wschodniej słynący z rozbudowanych, wielogłosowych pieśni lirycznych. Od kilku lat prowadzi badania muzyki tradycyjnej Podlasia, w szczególności prawosławnych pieśni religijnych kanonicznych i paraliturgicznych. Od ponad 20 lat prowadzi warsztaty śpiewu ukraińskiego w Polsce, Niemczech, we Francji czy na Litwie. Jako wokalistka bierze udział w międzynarodowych projektach muzyki tradycyjnej oraz w koncertach muzyki współczesnej. Współpracuje również przy projektach teatralnych, radiowych i filmowych, tworząc oprawę muzyczną jako konsultant wokalny w technice śpiewu białego.

Wiera Niczyporuk urodziła się w 1940 roku. Była najmłodszym, piątym dzieckiem w rodzinie. Miejscowe pieśni poznała już w dzieciństwie – od rodzeństwa czy matek swoich koleżanek. Bardzo szybko uczyła się melodii. Szkolny nauczyciel muzyki twierdził, że śpiewa za głośno i czasem zabraniał jej tego robić. To jedna z najwybitniejszych podlaskich śpiewaczek. Jej mocny, nośny głos, niesamowita pamięć do pieśni, umiejętność opowiadania i otwartość na nowych ludzi to cechy, które czynią z Pani Wiery niepowtarzalną postać. Chętnie śpiewa i tak samo ochoczo uczy swoich pieśni. W jej rodzinie nikt nie odziedziczył talentu muzycznego, a pani Wiera ma potrzebę przekazania wiedzy i umiejętności osobom zainteresowanym tym tematem, co z powodzeniem robi od kilku lat podczas różnego rodzaju warsztatów śpiewu, organizowanych przez Stowarzyszenie Dziedzictwo Podlasia i GOK w Orli. Dzięki niej pieśni z gminy Orla są znane na Podlasiu i dalej.

Julita Charytoniuk – Śpiewaczka, bębnistka, kulturoznawczyni, animatorka kultury. Od kilkunastu lat prowadzi badania terenowe w Polsce oraz na Polesiu ukraińskim i białoruskim. Dokumentuje i wykonuje pieśni, opracowuje i wydaje płyty z muzyką tradycyjną. Prowadzi warsztaty śpiewu, często we współpracy z wiejskimi wykonawcami, od których wciąż się uczy. Współtworzy zespoły: Z Lasu, Kapela Batareja, Pieśni Piękne, Biele.

O festiwalu

Festiwal Re:tradycja – Jarmark Jagielloński zawiera w sobie ideę łączenia czasów, światów i funkcji. To odpowiedź współczesnego odbiorcy, obserwatora, ale także artysty i twórcy kultury na dziedzictwo, którym dysponujemy i z którego bogactwa czerpiemy. To kontynuacja, ale też budowanie własnych dróg i środków wyrazu. Odwiedzający festiwal będą mieć możliwość spotkania z muzykami, rzemieślnikami i animatorami, którzy z pełną świadomością, odpowiedzialnością oraz wrażliwością podchodzą do twórczego kontynuowania tradycji. W programie wydarzenia znajdą się nie tylko koncerty, potańcówki i targi sztuki ludowej, ale także spotkania, wystawy i instalacje artystyczne, warsztaty (m.in. śpiewacze, gry na instrumentach i rzemieślnicze), pokazy kinowe, spektakle oraz podwórko gier i zabaw tradycyjnych. Starannie budowany program i szczegółowy dobór artystów – zarówno występujących na scenach, jak i prezentujących swoje wyroby na ulicach Starego Miasta, przybliży odbiorcom wiele aspektów kultury tradycyjnej – zarówno w jej formach autentycznych, jak i wzbogaconych współczesnymi elementami artystycznymi inspirującymi się folklorem.

Festiwal Re:tradycja – Jarmark Jagielloński
19–21 sierpnia 2022 r.
Lublin – Stare Miasto, Błonia pod Zamkiem
Wstęp wolny
Więcej informacji na retradycja.eu

Organizatorzy: Warsztaty Kultury w Lublinie, Instytucja Kultury Miasta Lublin, Lublin Miasto Inspiracji
Patronat honorowy: Prezydent Miasta Lublin – Krzysztof Żuk, Narodowy Instytut Dziedzictwa
Patronat medialny: TVP Kultura, Radio Lublin, Gazeta Wyborcza Lublin, Kraina Bugu, Designdoc.pl, Nocowanie.pl, KulturaLudowa.pl, Muzykatradycyjna.pl, Onet
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.