Magia starożytnego Egiptu

W cieniu piramid
spoglądamy ku gwiazdom,
zaczynając naszą wędrówkę…

Sakkara, to właśnie tam powstała budowla, której kształt do dziś jest niezmiennie kojarzony
z Egiptem – pierwsza piramida schodkowa świata, zaprojektowana i wykonana przez Imhotepa, legendarnego architekta i lekarza, jako grobowiec dla faraona Neczericheta (znanego jako Dżeser ‘Święty’). Kompleks grobowy, który robił wielkie wrażenie zarówno
w czasach jego powstania, jak i dziś, stał się dla nas inspiracją do stworzenia wystawy zatytułowanej „Magia starożytnego Egiptu”.

W 200. rocznicę odczytania hieroglifów i 100. rocznicę odkrycia grobowca Tutanchamona otworzymy ekspozycję poświęconą dawnemu Egiptowi. Poprzez zabytki związane z historią, kulturą, życiem codziennym, religią oraz obrzędami pogrzebowymi ukaże ona najistotniejsze aspekty świata starożytnych Egipcjan. Od początków tworzenia się państwowości egipskiej po czasy, gdy Egipt stał się prowincją rzymską.

Na wystawie zostanie zaprezentowanych blisko 200 artefaktów, z których część pokazywana będzie po raz pierwszy. Liczące tysiące lat eksponaty wypożyczono z: Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Muzeum Archeologicznego w Krakowie, Muzeum Narodowego w Warszawie oraz Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego.

Stela z przedstawieniem Horusa na krokodylach

Okres Ptolemejski ok. III/II w. p.n.e., zbiory Muzeum Archeologicznego w Krakowie

Zabytek jest unikatem w zbiorach polskich, została pozyskana podczas budowania okopów przez polskich żołnierzy z Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich, podczas II wojny światowej w miejscowości El Kantara na Synaju.

Obiekt ma charakter magiczny. Ma zapewniać człowiekowi bezpieczeństwo, protekcję przy kontakcie z niebezpiecznymi zwierzętami, ale również leczyć po ich ugryzieniach
i ukąszeniach.

Na steli – centralnie – znajduje się znany z egipskiej mitologii bóg Horus z lokiem, symbolem młodości. Stela jest pokryta symbolicznymi figurami oraz magicznymi tekstami. Pierwotnie Horus stał na dwóch krokodylach, nad jego głową zaś znajdowała się głowa Besa, znana z archiwalnej fotografii.

W rękach bóg trzyma węże, skorpiony, lwa i antylopę (oryksa). Tego typu forma steli, zwanej w literaturze przedmiotu Horusem na krokodylach, zaistniała w Okresie Późnym, była bardzo popularna aż do czasów wczesnego chrześcijaństwa, np. na terenie Egiptu. Ten wzór ikonograficzny miał również reminiscencje w okresie chrześcijaństwa np. przedstawienie Chrystusa depczącego węże, lwa czy smoka. Stele tego rodzaju znajdowano w domach starożytnych Egipcjan lub w grobowcach czy świątyniach egipskich. Chroniły także osoby podróżujące po Nilu.

Często w górnej części steli były umieszczone malutkie otwory, przez które przewlekano np. skórzany sznurek pozwalający na zawieszenie steli na szyi, w pomieszczeniu, na ścianie lub na łodzi.

Pieczęć z kartuszem Seti I w kształcie skarabeusza,

Nowe Państwo, XIX-XX dynastia, 1295–1069 p.n.e., glina, Muzeum Archeologiczne
w Krakowie

Gliniana pieczęć ma kształt skarabeusza z głową Sfinksa, uszkodzenie zabytku spowodowało jego pęknięcie na dwie połowy. Twarz Sfinksa została częściowo zatarta, niemniej nemes jest czytelny, dobrze widoczna na wierzchu korpusu pozostaje również siateczka, która jest integralną częścią nemesu.

Na spodzie umieszczono dwa kartusze Setiego I (1294 do 1279 p.n.e. lub 1305/1302 do 1290 p.n.e.). Był on królem Dolnego i Górnego Egiptu. Urodził się jako syn Ramzesa I i jego żony, królowej Satre. Uważa się go za prawdziwego twórcę potęgi dynastii Ramessydów. Stemplowanie pieczęcią odbywało się poprzez odciskanie w miękkim materiale.

Relief kartuszy jest wklęsły i wyraźnie czytelny. Pieczęć została podarowana Muzeum Archeologicznemu
w Krakowie przez osobę prywatną. Omawiany zabytek jest jedynym tego typu przykładem pieczęci w zbiorach polskich.

Rzeźba Ozyrysa siedzącego na tronie

Okres Późny, 664–332 p.n.e., Instytut Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego

Figurka przedstawia siedzącego na tronie Ozyrysa – boga płodności, rolnictwa, ale też śmierci i władcę zaświatów, w których sądził umarłych. Według mitologii został zabity i poćwiartowany przez swojego brata Seta, ale Izydzie, jego żonie, udało się zgromadzić rozczłonkowane ciało boga i na powrót je scalić.

Głowa figurki jest przyozdobiona charakterystyczną koroną, zwaną atef. Atef składała się z hedżet, białej korony Górnego Egiptu, i dwóch strusich piór.
W dłoniach bóstwo trzyma berło heka, symbolizujące władzę, oraz bicz nehaha, egipski symbol wieczności. Mogłoby się wydawać, że ciało zostało wyrzeźbione bardzo pobieżnie, jednak Ozyrys często był przedstawiany jako mumia owinięta całunem. Odsłonięte części ciała boga malowano zwykle na zielono. Na prezentowanej figurce polichromia zachowała się jednak w nikłym stopniu. Dziś taki „niezdrowy” kolor ciała kojarzy się przede wszystkim z chorobą. Ze względu na to, że Ozyrys został wskrzeszony, starożytnym Egipcjanom barwa ta przywodziła na myśl raczej odrodzenie niż zepsucie.

Magia starożytnego Egiptu,
Zamek Lubelski, 30 września 2022 – 5 marca 2023.

Godziny otwarcia wystawy:

Poniedziałek – czwartek: 9.00-17.00,

Piątek – sobota: 9.00-19.00,

Niedziela: 9.00-17.00.

Ceny biletów: 30 zł bilet normalny, 15 zł bilet ulgowy.

Bilety dostępne w kasie Muzeum Narodowego w Lublinie oraz na stronie www.bilety.mnwl.pl

Wystawa objęta patronatem honorowym Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Kurator wystawy: Maciej Drewniak

Partnerzy wystawy:
Tarasola Sp. z o.o.
Alter. Hotel&Spa

Patron medialny: Archeologia Żywa

Mecenasem Muzeum Narodowego w Lublinie jest PGE Polska Grupa Energetyczna

AUDIOPRZEWODNIKI PO WYSTAWIE

Bezpłatne audioprzewodniki po wystawie Magia Starożytnego Egiptu dostępne w aplikacji na telefony komórkowe „Muzeum Narodowe w Lublinie”. Aplikacja do pobrania w sklepach Google Play i App Store.

Dostępne są 2 ścieżki zwiedzania:

• dla dorosłych (w języku polskim i angielskim)
• rodzinna ścieżka zwiedzania.

UDOGODNIENIA DLA OSÓB ZE SZCZEGÓLNYMI POTRZEBAMI

• audiodeskrypcja wystawy i wybranych eksponatów (dostępna w aplikacji na telefony komórkowe oraz w urządzeniach udostępnianych do wypożyczenia na czas zwiedzania),
• tyflografiki i kopie eksponatów do poznawania dotykiem,
• teksty w języku łatwym do czytania i rozumienia o wystawie i wybranych eksponatach,
• filmy w polskim języku migowym o wystawie i wybranych eksponatach,
• wystawa jest dostępna dla osób z niepełnosprawnością ruchową.

Istnieje możliwość oprowadzania po wystawie:

• z audiodeskrypcją na żywo,
• z tłumaczeniem na polski język migowy,
• z tłumaczeniem na język ukraiński,
• z wykorzystaniem indywidualnych pętli indukcyjnych.

Udogodnienia dla osób ze szczególnymi potrzebami zostały wykonane jako część przedsięwzięcia „Oferta edukacyjno-kulturalna do wystawy Magia Starożytnego Egiptu dostępna dla wszystkich” realizowanego w ramach projektu PFRON „Kultura bez Barier”.

FESTIWAL KULTURY BEZ BARIER**

Egipskie amulety

Poznając mitologię egipską, dowiemy się, jakie bóstwa oraz święte zwierzęta ukryły się pod postacią amuletów i przed czym strzegły ich posiadaczy. W Księdze Umarłych odczytamy związane z nimi zaklęcia, a na koniec wykonamy własne amulety, zwłaszcza w kształcie skarabeuszy!

2 października (niedziela), godz. 11.00-13.00 – warsztaty rodzinne z audiodeskrypcją na żywo oraz wykorzystaniem tyflografiki i kopii zabytków

5 października (środa), godz. 11.00-13.00 – warsztaty dla osób z niepełnosprawnością intelektualną

** Zajęcia bezpłatne. Zapisy przez stronę www.fkbb.pl

WARSZTATY DLA MŁODZIEŻY I DOROSŁYCH

Design znad Nilu
14 października (piątek), godz. 11.00-12.30
26 października (środa), godz. 16.30-18.00

Niepowtarzalna stylistyka starożytnej kultury Egiptu, jej kolorystyka, tematyka i symbole stanowią świetną inspirację do tworzenia własnych dekoracji. Spod naszych rąk wyjdzie torba rodem znad Nilu, a pomogą nam w tym farby do tkanin i szablony malarskie.

WARSZTATY RODZINNE

Przepis na mumię*
9 października (niedziela), godz. 11.00-13.00

Każdy kocha łamigłówki! A cóż może być bardziej tajemniczego w kulturze starożytnego Egiptu niż mumie? Aby dowiedzieć się jak je wykonywano i dlaczego, oraz ile metrów bandaży trzeba było przeznaczyć na jedną mumię przyjdźcie na nasze warsztaty. Zabawimy się w egipskich balsamistów i stworzymy własne mumie.

*  warsztaty prowadzone w języku ukraińskim

Pismo Bogów
23 października (niedziela), godz. 11.00-13.00

Kiedy powstało i jak wyglądało święte pismo Egipcjan? Kto jako pierwszy odczytał hieroglify? Wykorzystując zdobytą na warsztatach wiedzę, farby i papier stworzymy własną, zaszyfrowaną wiadomość.

Bilety na wszystkie wydarzenia do kupienia na stronie www.bilety.mnwl.pl oraz w kasie biletowej w siedzibie muzeum.

Wystawa „Magia Starożytnego Egiptu”
Wydarzenia towarzyszące | Październik

Oprowadzania kuratorskie:

wszystkie soboty, godz. 11.00-12.00 i 13.00-14.00
niedziela – 16 października, godz. 12.00-13.00

Oprowadzania z przewodnikiem:

11 i 25 października, godz. 12.00-13.00 (wtorki)
13 i 27 października, godz. 16.00-17.00 (czwartki)

Oprowadzania dla seniorów:

6 i 20 października, godz. 10.00-11.00  (czwartki)

Oprowadzanie z audiodeskrypcją na żywo
oprowadzanie dla osób niewidomych i niedowidzących z wykorzystaniem tyflografiki
13 października (czwartek), godz. 16.00-17.30

Wszystkie oprowadzania odbywają się przy użyciu systemu tourguide. Przewodnik ma nadajnik z mikrofonem, a zwiedzający odbiornik ze słuchawkami. Zachęcamy do używania własnych słuchawek.

WYKŁADY
Ewa Pieczykolan, Moda Starożytnych Egipcjan
22 października (sobota) godz. 12.00-13.00
miejsce: wystawa Trybunał Koronny w dziejach Rzeczypospolitej, I piętro  |  wstęp wolny

POKAZY FILMOWE
 „Faraon”  (1965), reż. Jerzy Kawalerowicz
1 października, godz. 18.00
miejsce: dziedziniec zamkowy |  wstęp wolny

WYSTAWA MAGIA STAROŻYTNEGO EGIPTU | OFERTA EDUKACYJNA
DLA SZKÓŁ I GRUP ZORGANIZOWANYCH

OPROWADZANIA Z PRZEWODNIKIEM

• koszt:100 zł od grupy + bilety wstępu
  (30 zł – bilet normalny, 15 zł – bilet ulgowy)
• czas trwania: 1-1,5 godziny
• maksymalna liczba uczestników: 30 osób
• oprowadzania od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00-16.00
• oprowadzanie z wykorzystaniem systemu tourguide. Przewodnik posiada nadajnik z mikrofonem, a każdy uczestnik odbiornik ze słuchawkami wielokrotnego użytku. Zachęcamy do przynoszenia własnych słuchawek.

LEKCJE MUZEALNE

• koszt: 150 zł od grupy + bilety wstępu
  (30 zł – bilet normalny, 15 zł – bilet ulgowy)
• czas trwania: 1-1,5 godziny
• maksymalna liczba uczestników: 30 osób
• lekcje z wykorzystaniem kart pracy

W cieniu piramid  (przedszkola i klasy 1-3 szkoły podstawowej)

Zapraszamy najmłodszych w emocjonującą podróż przez gorące piaski pustyni, wezbrane wody Nilu i żyzne doliny. Przemierzając kręte korytarze niczym archeolodzy w grobowcach faraonów będziemy odkrywać tajemnice starożytnego Egiptu.

Magia starożytnego Egiptu (klasy 4-8 szkoły podstawowej)

W trakcie spotkania weźmiemy pod lupę różne aspekty życia codziennego starożytnych Egipcjan. Przyjrzymy się również ich wierzeniom i rytuałom, a także imponującej architekturze i sztuce. Jednym słowem – poznamy sekrety trwającej kilka tysięcy lat cywilizacji.

Śmierć i życie w starożytnym Egipcie (szkoły ponadpodstawowe)

Zwiedzając wystawę zastanowimy się nad wpływem warunków naturalnych na życie i kulturę starożytnych Egipcjan. Omówimy ustrój społeczno-polityczny, system wierzeń, a także kanon sztuki egipskiej. Poznamy najważniejszych bogów oraz odszyfrujemy znaczenia egipskich symboli.

WARSZTATY MUZEALNE

• koszt 200 zł od grupy + bilety wstępu
  (30 zł – bilet normalny, 15 zł – bilet ulgowy)
• czas trwania: 1,5-2 godziny
• maksymalna liczba uczestników: 20 osób

Uszebti (przedszkola i klasy 1-3 szkoły podstawowej)

Właśnie mija 100 lat od momentu odkrycia grobowca Tutanchamona, w którym archeolodzy znaleźli niezliczone skarby. Wśród nich były tajemnicze uszebti. Czemu służyły te przedmioty składane w darze faraonom? Wszystkiego dowiemy się z wystawy, a na warsztatach zrobimy własne figurki. Czy ożyją po wymówieniu odpowiedniego zaklęcia? Zobaczymy!

Egipska biżuteria (przedszkola i klasy 1-3 szkoły podstawowej)

Przypatrując się egipskim freskom, porozmawiamy o modzie i kanonach piękna funkcjonujących w tej starożytnej cywilizacji. Zdradzimy sekretne zabiegi na gładką cerę oraz tajemnice faraonów, którzy nosili sztuczne brody i peruki! Wspólnie wykonamy ozdoby głowy i szyi – koronę faraona lub naszyjnik egipskiej boginki.

Przepis na mumię (klasy 4-6 szkoły podstawowej)

Egipskie sarkofagi skrywają mumie sprzed kilku tysięcy lat! Jakie czynności trzeba było wykonać, by ciała faraonów przetrwały tak długo? Ile metrów bandaży zużywano? Aby to sprawdzić, zabawimy się w egipskich balsamistów i stworzymy własne mumie.

Święte znaki Egipcjan (klasy 4-8 szkoły podstawowej)

Dopiero 200 lat minęło od odczytania egipskich hieroglifów! Jak francuski uczony Jean-Francois Champollion, tak i my spróbujemy odszyfrować znaczenie poszczególnych znaków. Następnie przygotujemy własny arkusz papirusu i napiszemy list przy użyciu hieroglifów.

Egipskie amulety (klasy 4-8 szkoły podstawowej)

Poznając mitologię egipską, dowiemy się, jakie bóstwa oraz święte zwierzęta ukryły się pod postacią amuletów i przed czym strzegły ich posiadaczy. W Księdze Umarłych odczytamy związane z nimi zaklęcia, a na koniec wykonamy własne amulety, zwłaszcza w kształcie skarabeuszy!

Egipski kanon sztuki (klasy 4-8 i szkoły ponadpodstawowe)

Egipskie freski można rozpoznać na pierwszy rzut oka. Jakie zasady rządziły kanonem tej starożytnej sztuki znad Nilu? W ilu kratkach miała zmieścić się ludzka głowa, a w ilu tułów? Przy pomocy siatki proporcji i dokładnych instrukcji sporządzimy własne malowidła sproszkowanymi minerałami.

Zapisy na lekcje muzealne, warsztaty i oprowadzania:

Dział Edukacji
tel. (81) 537 96 15
kom. 693 677 602
e-mail: edukacja@mnwl.pl