Obchody dnia pamięci likwidacji Ochronki

OCHRONKA * GRODZKA 11 * LUBLIN
Różne są ślady pamięci. Najczęściej – fotografie, listy, relacje, notatki, czasem zapamiętane fragmenty rozmowy. Są też budynki – trwałe pomniki miejsc i tablice z drobnymi napisami – ostatnie świadectwa świata zaginionego w tragicznym splocie historycznych wydarzeń. W Lublinie nie ma ich zbyt wiele, lecz te, które przetrwały, zasługują na szczególna uwagę.

Najprostszym i najbardziej fundamentalnym sposobem utrzymywania przy życiu zdarzeń z przeszłości jest opowiadanie o nich. Opowiadanie jest formą porządkowania świata, nadawania mu sensu, pamiętania.

24 marca 2011 roku Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN” organizuje obchody dnia pamięci likwidacji Ochronki. W tym dniu zapraszamy dyrekcję, nauczycieli oraz uczniów do włączenia się w naszą akcję.

Harmonogram:
 13:00 – prezentacja multimedialna (TNN)
 spacer (złożenie zniczy)
 działania na miejscu zagłady (odczytanie wiersza przez Witolda Dąbrowskiego)
 puszczenie lampionów na wodę

Mamy dla uczniów propozycję współpracy:
ZADANIE 1:
Napisz krótki list do wybranego przez siebie dziecka z Ochronki, zaadresuj go tak, jak podpowiada Ci serce, ponieważ nie znamy imion ani nazwisk dzieci. Treść listu prześlij nam na adres: alina.bak@tnn.lublin.pl, a następnie z tego samego papieru zrób łódkę i przynieś ją do Teatru NN w dniu 24.03 na godzinę 13:00 lub na godzinę 14:30 na ul. Maszynową 2. Wypuścimy ją wspólnie z symbolicznym wodnym lampionem do Bystrzycy.

Z Kroniki
Po lewej stronie ulicy Grodzkiej w kamienicy pod numerem 11 do 1942 r. mieściła się ochronka dla żydowskich sierot i starców. Dzięki pomocy finansowej Magistratu Miasta Lublina i Gminy Żydowskiej zapewniano przebywającym tam dzieciom naukę i utrzymanie. Dla najmłodszych zorganizowano przedszkole. Wybuch II wojny światowej zapoczątkował trwającą 3 lata gehennę, zakończoną tragiczną śmiercią ponad 100 mieszkańców ochronki. Nieludzkie warunki życia w getcie lubelskim sprawiły, ze wiele rodzin oddało dzieci do sierocińca wierząc, iż w ten sposób zabezpieczają ich byt i uchronią je od śmierci. Jednak akcja „Endlösung" trwała i nikt nie przerwał jej działania. W marcu 1942 r. w czasie likwidacji getta lubelskiego na łąkach na Majdanie Tatarskim rozstrzelano i dzieci i starców.
Nie udało się ustalić tożsamości rozstrzelanych dzieci, lecz zachowały się nazwiska ich opiekunek, które dobrowolnie, świadome swego losu, poszły z nimi na śmierć: Anna Taubenfeld, Hanna Kupperberg i […] Rechman.

Przed wojną
Ochronka zajmowała dwupiętrowy budynek przy ul. Grodzkiej 11, na który składało się:
9 sypialni, 2 pokoje stołowe, szkoła, sala rekreacyjna, kancelaria, kuchnia, pokój służbowy, kąpielowy, pralnia i ubikacja. Jej główna działalność była nastawiona na całkowite utrzymanie, ubranie i zapewnienie nauki dla pensjonariuszy. Dzieci miały zorganizowaną naukę w szkołach powszechnych i średnich zakładach naukowych. Małe uczęszczały do przedszkola mieszczącego się na miejscu i odbywały tzw. kurs przygotowawczy.
Główne formy działalności do roku 1939 zostały szczegółowo rozpisane w Sprawozdaniu ochrony dla sierot i starców przy gminie żydowskiej w Lublinie za r. 1936/37, gdzie w wyjaśnieniu do pozycji rozchodowych czytamy:
Odżywianie: każdy pensjonariusz otrzymuje 40 dkg chleba, 10 dkg bułek, l mleka, 7 dkg masła, 3 dkg cukru, mąkę , kartofle, ryż, herbatę, kawę, itp.
Odzież: każdy pensjonariusz otrzymuje rocznie 1 parę bielizny, 1 sukienkę, ew. 1 ubranko, 2 fartuszki, 1 czapkę, 4 parę pończoch, 1 parę butów, itp.
Pomoc medyczna: lekarze, lekarstwa, pomoc doraźna, itp.
Nauka: nauka ogólna, podręczniki, przybory szkolne, kursy wieczorowe, itp.
Wykształcenie fachowe: dopłata majstrom za naukę, uczenie na kursach Towarzystwa „Ort” i przybory
Kolonie letnie: utrzymanie na koloniach i półkoloniach.

Okres okupacji
W styczniu 1939 r. prowadzenie sierocińca powierzono nowym kuratorom: Wolfowi Halpernowi, Szmulowi Wolmanowi i Zanwelowi Szpiro. Od tego czasu dokonano gruntownego remontu budynku: m.in. zaprowadzono kanalizację, urządzono prysznice, wymieniono wyposażenie. W okresie okupacji niemieckiej funkcje Gminy Wyznaniowej Żydowskiej przejęła Rada Żydowska, Judenrat, która swoją siedzibę miała w budynku ochronki.
Z relacji świadków wiadomo, że w czasie wojny rodziny żydowskie oddawały swoje dzieci do sierocińca, wierząc że tam będą bezpieczne. Pierwotnie budynek przeznaczony dla 30 osób musiał pomieścić ponad 100 dzieci i starców. Warunki sanitarno – higieniczne były tu poniżej wszelkich norm. W lipcu 1941 r. dzieci nie mogły korzystać z łazienek, ponieważ zostały one zajęte przez funkcjonariuszy służby porządkowej. Dzieci spały po kilkoro na jednym łóżku, a w dzień musiały przebywać w towarzystwie osób niedołężnych, często bardzo chorych. Na wszystko brakowało pieniędzy. W piśmie do Prezydium Rady Żydowskiej w Lublinie z dnia 30 marca 1941 r. kuratorzy ochronki proszą o dostarczenie macy, aby móc urządzić „nieszczęśliwym sierotom odpowiednie święta”.

Zapraszamy!!!
Kontakt:
Alina Bąk
663 585 451
alina.bak@tnn.lublin.pl
Laboratorium Edukacji i Animacji – LEA
Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”