"Nie tylko Szancer. Baśnie Andersena w polskiej ilustracji książkowej"

zapraszają na wykład

Emilii Śliwczyńskiej
"Nie tylko Szancer. Baśnie Andersena w polskiej ilustracji książkowej"

16 kwietnia 2014, godz. 17.00

Filia nr 2, ul. Peowiaków 12
Ilustracja jest to utwór rysunkowy, malarski, graficzny lub fotograficzny towarzyszący tekstowi i mający go objaśniać, interpretować lub dopowiadać, wzmacniać jego działanie na emocje czytelnika. Dziś ilustracja szczególną rolę odgrywa w książkach dla dzieci, jednak początkowo przez wiele stuleci służyła wyłącznie dorosłym. Dopiero zmiany społeczne, wywołane przez rewolucję 1688 r. w Anglii, a w 100 lat później przez Wielką Rewolucję we Francji, a także pisma J.J.Rousseau, przyczyniły się do zauważenia potrzeb dzieci, co zbiegło się w czasie z zainteresowaniem dydaktyczną stroną opowieści moralnych w obrazach. Udoskonalenie technik graficznych w XIX wieku umożliwiło rozwój książki ilustrowanej, a romantyzm wpłynął na charakter książki dziecka, włączając do niej rozrywkę i zabawę, a także nowe tematy – fantastyczne opowieści zaczerpnięte z folkloru i z popularnych dziecięcych rymowanek. Taki był kontekst powstania baśni Andersena – jednego z najwybitniejszych twórców romantyzmu, który ciągle bywa niesłusznie postrzegany jako pisarz wyłącznie dziecięcy.

Pierwsze polskie edycje baśni Andersena, ukazujące się od 1859 roku, zawierały ilustracje autorstwa wybitnych artystów zagranicznych – Vilhelma Pedersena, Edwarda Dulaca, Kaya Nielsena – albo anonimowe importowane drzeworyty, które były wówczas wszechobecne. Jednak już pod koniec XIX wieku zaczęły w Polsce dominować wydania baśni z ilustracją autorską.
Po drugiej wojnie światowej, w okresie 1944-1989 szata graficzna książki dla dzieci ewoluowała w kierunku coraz większej wartości estetycznej. W wyniku specyficznej sytuacji politycznej, w niemal całkowitej izolacji rozwinęła się tak zwana "polska szkoła ilustracji", święcąca w latach 50 i 60 tryumfy na arenie międzynarodowej. Jednym z jej twórców był Jan Marcin Szancer, którego ilustracje baśni Andersena do dziś cieszą się niedoścignioną popularnością i ukazują się w kolejnych reedycjach. Uczniowie i kontynuatorzy Szancera: Stanny, Murawski, Siemaszko i inni, tworzyli własne interpretacje baśni Andersena, równie wartościowe artystycznie i rozwijające estetyczną wrażliwość młodego czytelnika.
W latach 80 polską ilustrację dotknął kryzys poligraficzny, natomiast po zmianie ustroju, w wyniku podporządkowania poligrafii prawom wolnego rynku, nadal ukazywały się wydania z miernymi projektami ilustracyjnymi w konwencji naiwnego realizmu. Ciągle jednak pozostaje żywa tradycja polskiej szkoły ilustracji, obecna w realizacjach takich twórców, jak: Agnieszka Żelewska, Paweł Pawlak, Aleksandra Kucharska-Cybuch i inni. Ilustracja bowiem, podobnie jak poezja, spychana na margines współczesnej kultury, żyje nadal, ponieważ nadal istnieje grupa odbiorców, która jej oczekuje.

Cykl wykładów zadedykowany jest pamięci prof. Małgorzaty Kitowskiej-Łysiak i prof. Elżbiety Wolickiej-Wolszleger