Spotkanie 
w czwartek 7 grudnia 2017 r. o godz. 18.00

Wstęp wolny

CZWARTKI ZE SZTUKĄ
Spotkanie z historykiem sztuki dr Elżbietą Matyaszewską

BIBLIA W OBRAZACH

Od Noego do Abrahama,
czyli czas przed i po potopie

Potomkowie Kaina uchodzili za ludzi złych i zepsutych. Tak mocno rozczarowali Boga-Stwórcę, że postanowił On zgładzić nie tylko całe „Kainowe plemię”, ale też usunąć wszelkie inne istoty żyjące na Ziemi, oszczędzając jedynie Noego, którego uważał za człowieka pobożnego i sprawiedliwego. By go ocalić, Bóg nakazał Noemu zbudowanie wielkiej, 130-metrowej i trzypiętrowej arki, odpowiednio nasmołowanej, by mogła bardzo długo utrzymywać się na wodzie. Do owej arki Noe miał wprowadzić całą swą rodzinę i po parze wszelkiego gatunku ptactwa i zwierząt, i w ten sposób przetrwać wielki potop.
Historia Noego oraz powszechnego potopu, opisana na kartach Księgi Rodzaju interesowała artystów już od wczesnego średniowiecza. Przedstawiano najczęściej moment budowy arki, która w wielu ujęciach przypominała wielopiętrowy dom, przykryty dwuspadowym dachem. Równie chętnie artyści ukazywali w swych dziełach malowniczy widok wprowadzania doń różnorodnych gatunków zwierząt, idących po trapie w parach oraz ptaków, wlatujących bezpośrednio do wnętrza przez nieliczne okna. Gdy ten pływający dom był gotów, a wybrani ludzie i wszystkie zwierzęta bezpieczne w jego wnętrzu, Bóg zesłał na grzeszną ziemię ulewne deszcze, padające bez przerwy przez 40 dni i tyleż nocy, usuwając w ten sposób wszelkie ślady życia na Ziemi – jedynie arka Noego kołysała się bezpiecznie po wzburzonych wodach. Chaos panujący na ziemi, gdy ta coraz bardziej pogrążała się w odmętach powszechnego potopu, fascynował twórców, stając się motywem dla bardzo wielu dzieł artystycznych. Szczególnie ekspresyjne sceny ludzi walczących z żywiołem i szukających skrawka suchego, bezpiecznego lądu, tworzyli artyści epoki baroku oraz romantyzmu.
Dalsze dzieje Noego i jego rodziny, uratowanych z potopu, rozgrywają się już po opadnięciu wód, gdy można było opuścić arkę. Po złożeniu dziękczynienia Bogu i zawarciu z Nim nowego przymierza, przez artystów ukazywanego najczęściej w formie tęczy łączącej nieboskłon z ziemią, Noe, jego żona, trzej synowie z żonami zaczęli na nowo zaludniać wysychającą powoli ziemię, czyniąc ją sobie poddaną, jak wcześniej zrobili to Adam i Ewa. Uprawiali rolę, hodowali zwierzęta, budowali domostwa dla wciąż powiększających się rodzin. Uprawiali też winorośl, by później z jej owoców wyrabiać wino. Napój wspaniały, choć, jak pokazuje historia leciwego już wtedy Noego, jego nadużywanie może prowadzić do wstydliwych epizodów, kończących się rodzinnym konfliktem. Upojenie się winem przez Noego stało się tematem niezwykle chętnie podejmowanym przez twórców wielu epok, zarówno malarzy, jak i rzeźbiarzy.
Kolejne wersy Księgi Rodzaju przynosiły coraz to nowe historie, pozwalające artystom różnych epok na tworzenie wspaniałych dzieł inspirowanych opowieściami o historii wieży Babel, przybliżające dzieje zniszczenia Sodomy i Gomory, czy też ukazujące historię życia Abrahama, pierwszego patriarchy Starego Testamentu.